بیگ‌محمّد: تو هیچ‌وقت عاشق بوده‌ای ستّار؟
ستّار به لبخندی دوستانه در چشمان و گونه‌های جوان بیگ‌محمد نگریست و گفت:
-عاشق زیاد دیده‌ام!
بس ساده و یکرویه بیگ‌محمّد پرسید:
-راه و طریقش چه جور است، عشق؟
ستّار به جواب گفت:
-من که نرفته‌ام، برادر!
-آنها که رفته‌اند، چی؟ آنها چه می‌گویند؟
ستّار گفت:
-آنها که تا به آخر رفته‌اند، وانگشته‌اند تا چیزی بتوانند بگویند!
-به جد می‌پرسم، ستّار!
-من هم به جد جواب می‌دهم، به جان همدیگر. آنکه عاشق است، خودش خودش را نمی‌تواند ببیند تا بتواند حال خودش را وصف کند. مگر تو همین یک دم پیش این را نمی‌گفتی؟ نمی‌گفتی که حیران و لال شده بودی؟ همین است، دیگر. آن جور شده بوده‌ای، که خودت از خودت غافل شده بوده‌ای. حالا بگیر که همان یک "دم" بشود همیشه. آن وقت حرفی به زبانت می‌آید که از حال خودت برای دیگران بزنی؟ گیرم که حرفی به زبانت بیاید؛ تازه گفتنت چیزی را روشن نمی‌کند. گنگ را، گنگ‌تر می‌کند. ها؟!
بیگ‌محمد به دریغ گفت:
-همین است؛ همین!


کلیدر، جلد ششم، محمود دولت‌آبادی

با اینکه اصلا دلم نمی‌خواد دیگه به رفتن از ایران فکر کنم، اما نمی‌دونم چرا کارهایی می‌کنم که اگه روزی بخوام برم، از انجام ندادن‌شون پشیمون نباشم! انگار دارم پنهان از خودم برای رفتن آماده می‌شم!

نقشه آسمان را دیده‌اید؟ پر از نقطه‌های سیاه کمرنگ و پررنگ است که کنار هم ظاهرا اشکال بی‌معنا ساخته‌اند، اما همین‌ها راهنمای مسیرهای زمینی‌اند. باید نقشه آسمان را دقیقا بالای سر نگه داشت، طوری‌که شرق و غرب و شمال و جنوب نقشه بر جهات اصلی آسمان منطبق شود. کسی که نابلد باشد، یا اصلا متوجه نکته ریز جهت‌ها در نقشه نمی‌شود، یا خیال می‌کند نقشه را کسی طراحی کرده که حتی جهات اصلی را نمی‌شناخته است. اما نقشه‌خوان می‌فهمد که چه دقتی در طراحی‌اش بکار رفته است. بهترین نشانه برای راه‌یابی، راه علی است. انگار خدا هنگام نقاشی گرده‌ای نور در آسمان پاشیده است.

همه علوم دنیا یک طرف، علم کلام یک طرف! علم کلام نخونده از دنیا نرید!
دلم برای دنیای کودکیم می‌سوزه. بعضی عقایدی که برام منظقی نبودن رو می‌شنیدم اما جرئت مخالفت نداشتم، فکر می‌کردم حتی فکر کردن به درست نبودن‌شون هم گناه بزرگیه! بدترین چیز اینه که درست و غلط انقدر درهم مخلوط بشن که نشه از هم جداشون کرد! نتیجه‌اش میشه دین‌زدگی و دین‌ستیزی و دین‌گریزی و دین‌خرافه‌پنداری! چقدر از افکارمون به غلط آغشته است! بدتر از همه اینها زمانیه که کسانی برای دیگران نماد دین‌داری باشن که خودشون هم به این اوهام آلوده‌ان! وقتی دین‌داری و روشن‌فکری غیردینی باهم ترکیب بشن، مخلوق عجیب‌الخلقه‌ای به دنیا میاد که یک کروموزم زیادی داره!


اگر جز تو سری دارم، سزاوار سرِ دارم!
مولانا

+اینایی که میرن خودشون رو سپر گلوله می‌کنن و فکر می‌کنن رستگار شدن، طبیعی نیستن! هستن؟
-انار رو ببین! نهایت کمالش باید این باشه که شکافته بشه، سرخی‌اش دیده بشه و نیست بشه! اگه بخواد رو شاخه بمونه نهایتا می‌پوسه، یا میگنده! طبیعیه، نیست؟